Cees van Casteren was jarenlang productiemanager bij Van den Berk Boomkwekerijen. In april 2020 is hij na zevenenveertig! dienstjaren met pensioen gegaan, maar hij is nog steeds als adviseur aan het bedrijf verbonden. We vroegen Cees naar zijn mening over het snoeien van bomen direct na aanplant, een onderwerp waar de groenprofessionals het lang niet allemaal over eens zijn.
Je bent een voorstander van snoeien na aanplant. Waarom?
‘Bomen die uit de volle grond komen hebben tijdens het rooien een deel van hun wortels verloren, daar ontkom je niet aan. Daarmee is het evenwicht tussen wortelgestel en kroon verstoord. Door te snoeien breng je het geheel weer in balans en voorkom je dat de boom in een warme periode kan uitdrogen. Gesnoeide bomen herstellen zich sneller en slaan beter aan. Ze laten ook een gezonder beeld zien want bomen die niet gesnoeid zijn staan de eerste jaren maar dun in het blad.
Maar die hebben nog wel hun kroonbreedte. Hoe lang duurt het voordat dit weer aangegroeid is? ‘Dat gaat heel snel. Aan het eind van het eerste groeiseizoen is het weer bijna gelijk getrokken, en in het tweede groeiseizoen groeien de gesnoeide boom de ongesnoeide voorbij. Er is hier in het verleden op de kwekerij mee geëxperimenteerd. We hebben dezelfde bomen in rijen naast elkaar gezet, waarvan we de ene rij direct na het opplanten snoeiden en de andere rij niet. Na drie jaar hadden de gesnoeide bomen een vollere kroon en ook meer diktegroei op de stam. Snoeien heeft alleen maar voordelen voor de boom en is soms zelfs een voorwaarde voor een goede hergroei. We zeggen niet voor niets "Snoeien doet groeien’’. Ik zou het voor iedere boom adviseren, ongeacht soort en maat. Iedere boom heeft er baat bij.'
Waarom gebeurt het dan toch zo weinig?
‘Daar kan ik alleen maar naar raden. Ik denk dat niet iedereen dit weet of dat men het uit kostenoverweging achterwege laat. Toch valt dat laatste weg tegen de kosten van uitval die je met snoeien kunt vermijden. Als het een week achter elkaar warm en droog is, wat tegenwoordig onder invloed van klimaatveranderingen vaker voorkomt, kunnen nieuw aangeplante bomen het al zwaar hebben. Het blad gaat meer water verdampen en als de verdamping groter is dan wat de wortels aan water kunnen opnemen, komen de bomen in de problemen. Wat je in zulke gevallen vaak ziet gebeuren is dat men de bomen heel veel water gaat geven. Dat heeft geen zin, want als het wortelgestel niet voldoende capaciteit heeft om het vocht uit de grond te halen, verdroogt de boom toch.’
Hoe moet je de bomen snoeien om dit te voorkomen?
‘Je moet ze ‘scheren’ dat betekent alleen aan de buitenzijde. Een goede kwekerijboom is jaarlijks gesnoeid en dunnen is niet meer nodig. Het gaat om de buitenzijde. Daar, op de eenjarige twijgen, zit het meeste blad en deze verdampen ook het meeste vocht. Door deze twijgen weg te snoeien herstel je de balans het eenvoudigst en tast je de kroonvorm niet aan. Je hoeft het maar eenmaal te doen, direct na aanplant of in ieder geval voordat de boom opnieuw gaat uitlopen. Daarna is snoeien meestal niet meer nodig. Hooguit na verloop van tijd opkronen, afhankelijk van standplaats en verkeerseisen.
Hoe zit het met water geven, is dat dan niet meer nodig?
‘Jawel, dat zal de eerste twee jaar altijd nodig blijven. Daarbij, en dat kunnen we niet vaak genoeg zeggen, water geven is maatwerk. Beoordeel het weer, bekijk de grond, zo nodig met behulp van een grondboor of guts, en kijk naar de boom. Het aantal malen en de hoeveelheid water die wordt gegeven, moet worden aangepast aan de omstandigheden. Je kunt dit niet van tevoren in een bestek vastleggen, want dan kan het voorkomen dat een boom na een hele week regen nog eens 100 liter extra water toegediend krijgt. Dat moet je voorkomen, want een boom kan ook doodgaan aan teveel water. Als de grond continue doorweekt is zit er ggen zuurstof in en zonder zuurstof verstikt de boom. Een boom blijft een levend organisme en heeft, net als mensen, lucht en water nodig. Dat moet het vertrekpunt zijn bij alles wat je doet.’