Esdoorn (Acer), een uitgebreid en sterk geslacht

Acers kunnen op vrijwel alle soorten grond worden toegepast, zolang deze maar niet te arm is en ook niet te nat. De meeste Aziatische Acers verdragen echter geen kalk en zijn zuurminnend. Ze kunnen verder prima worden geplant in de halfschaduw en een aantal soorten, zoals de Acer campestre, kan zelfs in diepe schaduw redelijk goed gedijen. Vrijwel alle Acers zijn belangrijke drachtbomen voor bijen en hommels en fungeren als waardboom voor vlinders. In totaal beslaat het geslacht Acer zo’n 120 soorten.

Soorten en kenmerken van de Acer

Binnen de Acers zijn de drie bekendste soorten de Acer pseudoplatanus (gewone esdoorn), de Acer platanoides (Noorse esdoorn) en de wat kleinere Acer campestre (Spaanse aak) die bijzonder goed als kleinere boom of struik is in te zetten als de ruimte beperkter is. Ook veel toegepast, maar wel gevoelig voor wind, is de statige Acer saccharinum. 

Hiervan is de Acer pseudoplatanus de grootste soort die wel meer dan 30 m kan bereiken. Hij heeft een breed uitlopende kroon waarin rond april/mei hangende trosjes geelgroene bloemetjes verschijnen. De stam is grijzig en in de herfst kleuren de bladeren naar goudgeel. Het is een soort die prima tegen halfverharding bestand is en ook korte overstromingen goed kan verdragen. Deze soort telt tal van cultivars waarbij de Acer pseudoplatanus ‘Brilliantissimum’ in vorm en kleurschakering zeker in het oog springt; deze boom blijft wat lager, heeft een ronde kroon en het blad loopt roze uit naar vervolgens geel met witte spikkels. Later in het jaar wordt het blad pas groen.

De Acer platanoides (Noorse esdoorn), blijft met een hoogte van 20-30 m wat kleiner dan de Acer pseudoplatanus en heeft een compactere, dichtere kroon. Ook deze boom heeft een vlotte groeiwijze en kleurt in de herfst wat intenser naar geel. Het is een sterke boom die op veel plekken is toe te passen. Hij groeit op alle soorten gronden vrij goed, maar voelt zich niet prettig op veengrond of op plekken met dichte verharding. 

Binnen de omvangrijke groep cultivars van de Acer platanoides zijn de ‘Crimson King’, ‘Faassen’s Black’ en ‘Royal Red’ fraaie paarsrode exemplaren. Kleiner blijvende cultivars zijn onder andere de Acer platanoides ‘Drummondii’, waarbij de bladeren opvallen door hun crèmewitte rand, en de Acer platanoides ‘Globosum’; een goed toe te passen bolvariant. 

De Acer campestre komt ook inheems veelvuldig voor en groeit uit tot circa 12 m. Ook is deze soort goed toe te passen als heester in bosplantsoenen. De kroon is wat minder regelmatig vertakt als bij de andere soorten. Opvallend zijn verder de kurklijsten op de takken, de kleuring van het jonge loof en ook de lang aanblijvende herfsttint zorgt voor sierwaarde. Een boom die veelzijdig kan worden ingezet, behalve op al te arme zandgronden. 

Ook wat kleiner blijft de Acer rubrum en in het bijzonder de Acer rubrum 'Brandywine’;  behalve dat deze cultivar zich in het najaar in prachtige roodtinten hult, wordt hij niet hoger dan 10 meter en heeft een smalle, eironde kroon. Omdat deze boom zich niet uitzaait is hij daardoor ook zeer goed te gebruiken langs straten. 

Afwijkend van blad en daardoor ook erg fraai is de Acer negundo, de Vederesdoorn. In plaats van ingesneden blad heeft deze als enige soort geveerd blad, met 3-7 deelblaadjes. Groeit goed op zowel natte als droge standplaatsen en wordt 15-20 m hoog. Bijzonder fraai zijn de bonte cultivars, zoals de Acer negundo ‘Aureovariegatum’ met geel gevlekte bladeren en de Acer negundo ‘Aureomarginatum’ met wat kleiner blad met geelwitte rand. 

De Japanse esdoorns vormen eigenlijk een aparte groep. Deze langzaam groeiende soorten zijn in vorm en vertakking een stuk verfijnder en vooral geschikt als solitaire boom of heester in kleine/middelgrote tuinen of in plantenbakken. De meeste soorten, zoals de Acer palmatum, worden niet al te groot (maximaal 8-12 m) en stellen hogere eisen aan grond en standplaats; zo staan ze het liefst niet in de felle zon, vooral als ze rood blad hebben. Het aanbod in cultivars binnen de Japanse soorten is enorm groot, waarbij er veel variatie is in de bladinsnijding, zoals bij de Acer palmatum ‘Dissectum’. Bovendien doorlopen veel soorten jaarrond een compleet kleurenspectrum. Zo heeft de Acer palmatum ‘Atropurpureum’ fraai donkerrood blad dat in de herfst dieprood kleurt en gaat het blad van de Acer palmatum ‘Ôsakazuki’ juist eerst van heloranje naar groen om in het najaar weer fel roodoranje te kleuren. Van de Aziatische Acers zijn de Acer japonicum en Acer shirasawanum ook fraaie soorten om toe te passen. 

Acer als meerstammige boom

Hoewel de Acer vaak als hoogstam boom wordt toegepast, zijn er soorten die prachtig als meerstammige solitair meerwaarde geven aan tuinen of openbaar groen. Een goed voorbeeld is de langzaam groeiende Acer griseum. De grillige groeiwijze van deze boom wordt na de bladval nog eens extra geaccentueerd door de oranjebruine afschilferende stam. Ook erg decoratief zijn de meerstammige 'slangenhuidesdoorns', zoals de Acer davidii, Acer capillipese en Acer rufinerve, die allemaal een opvallend gestreepte stam hebben. Ook de Aziatische soorten, zoals de Acer palmatum en Acer japonicum, worden in de regel meerstammig aangeboden. 

Acer planten en verzorgen

Veel Esdoorns stellen vrij geringe bodemeisen en zijn daardoor op veel plekken goed aan te planten. Houd er bij een aantal soorten en cultivars wel rekening mee dat deze zich door hun vlotte groeiwijze al snel kunnen ontwikkelen tot een forse boom. Voor het aanplanten hebben we een uitgebreid stappenplan samengesteld.

Het is belangrijk om een Esdoorn nooit in het voorjaar te snoeien vanwege de vroeg opkomende sapstroom en neiging tot bloeden als gevolg (ABC-boom). Snoei de Esdoorn dus altijd in de zomer of in het najaar. Knip of zaag dan kruisende, zieke of zwakke takken weg en snoei tot een goed ontwikkelde zijtak terug. Het is belangrijk per jaar niet meer dan 20% van het kroonvolume weg te nemen. Doordat de Acers tegenoverstaande knoppen hebben, hebben ze gauw de neiging om dubbele toppen te vormen als de eindknop is verwijderd of beschadigd; iets om rekening mee te houden bij takbreuk en snoeien. 

Bij de langzaam groeiende en laagblijvende - vaak meerstammige – Esdoorn is snoei vaak nauwelijks nodig. 

Esdoorn kopen bij Van den Berk Boomkwekerijen

Wij leveren uit onze kwekerij uitsluitend hoogstam en meerstam Esdoorn uit de volle grond. Deze zijn vanaf medio november tot en met april leverbaar, dus tijdens het aanplantseizoen. Omdat wij zijn gespecialiseerd in grootformaat bomen, begint de stamomtrek van de bomen uit onze kwekerij bij ca. 18/20cm. Deze zijn door zowel de professional als particulier direct bij ons te bestellen. 

Uiteraard zijn alle materialen mee te bestellen om te zorgen dat de boom bij aanplant stevig wordt verankerd, zoals boompalen, boomband en boomspijkers. Afhankelijk van het formaat boom en de situatie op de locatie adviseren we daar twee of drie palen voor te gebruiken. Ons verkoopteam geeft daar graag advies over. Wij bezorgen onze bomen direct vanuit onze kwekerij door heel Nederland en België, uitgezonderd de Waddeneilanden. 

Buiten ons leverseizoen bomen bestellen en planten omdat een omvangrijk groenproject daarom vraagt? Neem dan contact met ons op voor de mogelijkheden die we hebben in maatwerk.