Bomen met rode herfstkleuren

In de herfst tonen veel bomen hun ware pracht. Er ontvouwt zich dan een waar kleurentheater; waar de ene boom zich hult in een goudgele bladertooi, verrast een andere soort door allerlei dieppaarse tot feloranje tonen. Als de bladeren dan ook nog lang aan de takken blijven hangen, zorgt dat voor een ware Indian Summer. Vooral de warme, intens rode kleuren spreken dan aardig tot de verbeelding.

Hoe ontstaat de rode herfstkleur?

De bladverkleuring heeft allemaal te maken met de teruglopende aanmaak van bladgroen in het boomblad. Dat ontstaat door de afname van het stofje chlorofyl, dat normaliter in het blad alle kleuren van het licht absorbeert, maar het groen weerkaatst (wat wij zien). Door kou en dalende temperaturen stagneert de hoeveelheid chlorofyl en worden de kleuren van de resterende stoffen in het blad goed zichtbaar, zoals de kenmerkende gele en oranje tinten. Bij roodkleurende bomen gebeurt er nog wat anders; die verkleuring is namelijk het resultaat van de omzetting van aanwezige bladsuikers naar het roodkleurige stofje anthocyaan. Afhankelijk van het gehalte van de stoffen in het blad, de temperatuur en intensiteit van het licht verschilt de verkleuring van boomsoort tot boomsoort en varieert ook binnen de soort.

Japanse Esdoorn, prachtige roodkleurende cultivars

De bekendste rode herfstkleurders zijn natuurlijk de Acers. Daarbij stelen de Japanse esdoorns beslist de show; vooral tussen de gekweekte cultivars van de Acer palmatum, Acer japonicum en Acer shirasawanum zitten prachtige roodkleurende exemplaren, zoals de Acer palmatum 'Ôsakazuki' en Acer palmatum 'Linearilobum'. Ook de roodbladige Acer palmatum 'Bloodgood' ondergaat een niet te missen metamorfose. Deze traag groeiende meerstammige boom loopt in het voorjaar eerst rood uit, waarna het 5- tot 7-tallige blad richting de zomer wat donkerder kleurt. In de herfst loopt het blad terug naar rood met een extra fel accent. Dat maakt het absoluut een fraaie solitair die ook uitstekend past in een beschutte kleine tuin of patiotuin.

Een andere Acer die in het oog springt, is de goed toe te passen Acer rubrum REDPOINTE ('Frank Jr.'). Naast de helderrode herfsttint van het blad, biedt ook de slanke, regelmatige kroonvorm met doorgaande harttak absoluut meerwaarde. Vanwege deze eigenschappen is deze 10 tot 15 meter uitgroeiende Amerikaanse cultivar van de Acer rubrum ook goed tussen bebouwing aan te planten of langs straten. Zijn plek bepaalt wel zijn groeisucces; de boom is geen liefhebber van kalkhoudende of erg droge grond en is niet goed bestand tegen wind.

Sierkersen met opvallende rode herfstkleur

Iets minder kieskeurig is de Tibetkers; de Prunus serrula. Deze wat grillig groeiende sierkers wordt 7 tot 8 meter hoog, vormt een losse ronde kroon met lancetvormig, lichtgroen blad en is in april, begin mei volop getooid met witte bloesems. In de herfst kleurt de kroon naar prachtige tinten rood. Maar het spectaculairst is de sterk afbladderende, glanzende mahoniebruine bast waarop de horizontale baststrepen zich mooi aftekenen. Vooral bij de meerstammige exemplaren komen deze kenmerken het fraaist tot hun recht.

Net zo’n fraaie vroegbloeiende Prunus - maar dan in roze - is de Prunus sargentii ‘Rancho’. Ook bij deze cultivar transformeren de bladeren in de herfstmaanden naar allerlei oranje en rode tonen. Het opvallendst is echter zijn slanke silhouet; deze is smal en vaas- tot zuilvormig waardoor er ook prima in wat kleinere tuinen, straten, pleinen of woonerven een plek voor te vinden valt. Of plant de boom als solitair middenin een plantenborder. Te verkrijgen als hoogtam en als meerstammige boom.

Eiken met rode herfstbladeren

Dat ook eiken in dit kleurenspel niet achterblijven, bewijst de Quercus palustris 'Woodside Splendor'. Net als de soort heeft deze boom glanzend, wat dieper ingesneden donkergroen gelobd blad dat aan het einde van de zomer naar dieprood kleurt. Daarbij blijft het blad nog relatief lang aan de takken hangen, waardoor er extra lang van de kleurenpracht te genieten valt. Het is wel een boom die met een verwachte eindlengte van 20-25 meter wat ruimte vraagt, mede door zijn royale kegelvormige tot ronde kroon. Daarentegen telt hij niet veel eisen aan de bodem of standplaats en kan flink wat wind verdragen. Als hoogstam aangeplant beslist een aanrader voor parken, brede lanen of een ruim bemeten terrein.

Zelkova schneideriana

Een middelgrote boom die met wat minder ruimte toe kan, is de Zelkova schneideriana. De kroon van deze cultivar waaiert net als de soort boven een vrij korte stam losjes uit, waarbij de wat scheve stand van de leerachtige bladeren beslist opvalt. In de herfst is hij eigenlijk op zijn mooist; dan tekenen de roodkleurende bladeren zich zeer fraai af tegen de grijze bast. Bovendien kan de stam op den duur wat gaan afbladderen, wat een oranjekleurige onderbast tevoorschijn tovert. Vraagt wel een humeuze, leemhoudende vochtige grond en de eerste jaren bescherming tegen strenge winters.

Tilia's met rode herfstkleuren

Ook onder de Tilia’s zijn er roodkleurende exemplaren, bijvoorbeeld de sterke en krachtig groeiende Tilia platyphyllos 'Prince’s Street’. Een lager blijvende soort is de Tilia cordata ‘Winter orange’, waarbij de sierwaarde hem voorral zit in de jonge twijgen die eerste jaren prachtig oranjerood kleuren. De herfstkleur van het blad is daarbij botergeel. Een cultivar die met 8-10 meter niet al te hoog wordt en een vrij ronde, dicht vertakte kroon vormt. Ook de sterk geurende crèmekleurige bloemen in juni, juli maken dit een aantrekkelijke boom voor bijen, hommels en vlinders.

Euonymus

Voor een kleine tuin zullen liefhebbers van écht felrood ook zeker gecharmeerd zijn van de Euonymus alatus. Deze grillig groeiende meerstammige boom tot 4 meter staat ieder najaar garant voor een waar schouwspel in vuurrode tonen. Hij staat in Amerika dan ook bekend als de ‘Burning Bush’. Na de bladval nemen bovendien de brede kurklijsten op de jonge twijgen de hoofdrol over. Markant zijn ook de rozerode doosvruchten die na de geelgroene bloemetjes ontstaan. Goed toe te passen op allerlei gronden, mits de bodem goed waterdoorlatend is.

Amberbomen, met schitterende rode herfstkleuren

Tenslotte is de amberboom natuurlijk niet te missen. Deze boom wordt steeds vaker gezien in het straatbeeld en blijft ons verrassen door zijn herfstspektakel. Het sierlijke blad transformeert dan in de wonderlijkste intense kleuren, waarbij rood en oranje de boventoon voeren. Waar de gewone Liquidambar styraciflua makkelijk kan uitgroeien tot een forse boom van 25 tot 30 meter - en dus meer geschikt is voor bredere straten, groenstroken en parken - zijn er goede cultivars die beduidend lager en compacter blijven, zoals de Liquidambar styraciflua ‘Stared’ (15-20 meter), Liquidambar styraciflua 'Worplesdon' (12-15 meter) en de Liquidambar styraciflua 'Moraine' (10-12 meter).

Bomen voor deze toepassing